Binglad is Here

Binglad (palay)

Binglad is one of the frequently searched Waray songs according to my Google Analytics data. Incidentally, it is also one of my favorite Waray songs. I'm lucky because my APO (Alpha Phi Omega) brother, Kevin Rebadulla, granted my request to sing Binglad for me. I told him that I'll be posting the video on my blog. His brother, Raul, another APO brother, sings with him in this video. Both Kevin and Raul are nephews of  Atty. Pablo Rebadulla of Catubig/Catarman, Northern Samar.  Atty Rebadulla composed Binglad.

To my fellow Warays, this is for you. So far, this is the coolest rendition of Binglad I have ever heard.

BINGLAD

An tawo sugad san binglad
Diri dayuday an kamutangan
Tinitipon, tinatatag
Mahibawbaw, mahiilarum naman.

Ayaw tapod san im hibawbaw
Kay an Diyos gud la an madadayaw
Sugad san binglad mahibawbaw naman
Sugad san binglad mahiilarum naman.

Anhon ta man kay an palad burobaliskad
Diri mapugngan an limbag-limbag
Inuukay an ngatanan nga kapalaran
Basi an tawo waray indigay

Mao na daw sa kalibutan
Diri dayuday an kamutangan
An masurub-on, magtatawa naman
An malipayon, magtatangis naman.

Inuukay an ngatanan nga kapalaran
Basi an tawo waray indigay

Mao na daw sa kalibutan
Diri dayuday an kamutangan
An masurub-on, magtatawa naman
An malipayon, magtatangis naman.

An tawo sugad san binglad.
--------
A note to the non-Waray readers:

Binglad is a Waray term for palay (unhusked rice). The song talks about the impermanence of life: man is like palay spread out on a flat surface to dry in the sun. "Sometimes you're up, sometimes you're down" (Mahibawbaw, mahiilarum naman), says the song. If there is one important message that touches my heart -- it is of humility.

New Post:
Lyrics of Pikahi, Birahi, ngan Pakido-kido: A Waray Cha-Cha Song

Introducing enGráy: Your English-Waray Translator

Finally, there's this machine translator called enGráy (short for English-Waráy) that translates Waray sentences to English and vice-versa. I was able to try it and I was happy with what I discovered: enGráy works like Google Translate. The good thing about enGráy is that it is specific to the Waray language --  something that Google Translate cannot do at present.

This machine translator was developed by Maureen Lyndel C. Lauron, a 19-year old Waray speaker from Brgy. Pagsulhugon, Babatngon, Leyte. Maureen graduated Cum Laude at Visayas State University, Baybay City, Leyte, Philippines where she finished BS in Computer Science.

What to Expect at a Waray Social Gathering

Never attend a Waray gathering if you're not ready to perform the Kuratsa, a traditional Filipino dance of courtship. This is something that every Waray understands. Some even think that it is an insult if a visitor is not requested to dance the Kuratsa during a fiesta celebration or during a wedding.

Lyrics of a Waray Song: Bahal Nga Tuba

I.
Sikat nga irimnon an bahal nga tuba
Kun pinapadisan kinilaw ngan sinugba
Higupan hin sabaw manok nga linaga
An imo pag-abat, natikarasa la.
Sige an hugada ngada hit kaaga
Kay haros ngatanan mag-aram manganta
Ngan magkarit liwat iton gitarista
Kay bisan natikwi, nakakakumpanya.

Kinalasan Sa Baybay

Una ko pala pakabati sa "kinalasan" sa Baybay, kasabot ko nga pareho la siya sa "kinalasan" sa Waray. Diri ngay-an. (Cebuano an paglata sa Baybay.) DIRI NAANGAY -- mao ini an ako hunahuna pakabati ko sa kanra. Pananglitan:

Kinalasan ko sa amo nga mga magsuon. 

Kinalasan ko nga ning-abot.

Kinalasan ko nga ninghatag sa ako amot. 

Kinalasan ko nga contestant.

Diri pa gud ak sadto maupay mag-Cebuano sanglit mao ini an ako pagsabot:

Kinalasan ak sa am nga magburugto.

Kinalasan ak pag-abot ko. 

Kinalasan ak paghatag ko san ak amot.

Ako adto nga contestant nga kinalasan. 

Para sa ak, malain ko gud talaga sira pamatian. Pero naniguro ak nga masabtan ko kon nano an kanira karuyag sidngon. Nakuha ko gihapon kon gin-aanano nira. Nakakita ak san pattern ngan na-translate ko sira sin maupay. Malain la ngay-an siya (kinalasan) sadto pamation kay ako ginsasalakot an Cebuano ug an Waray samtang naniniguro ak nga masabtan iton nga mga sentence. Yadi an tama nga pag-translate:

Gimamanghuri ak sa am nga magburugto. 

Giuurhi-i ak nga inabot.

Giuurhi-i ak nga nag-amot. 

Giuurhi-i ak nga contestant.  

An kanira ngay-an kinalasan diri ngay-an an ato kinalasan nga nahingaratan. Kanira gindudurugtong an kina + "last" + an. Gintanggal la nira an "t" sa "last", yaon na sira dayon bag-o nga word = kinalasan.

Nano man kon sugad an kinalasan sa Baybay? Para igpakita nga waray na gud tipirdi o makakatupong, gin-ura-ura gud nira  an ideya sa pagka-urihi; sanglit, giuurhi-i sa mga urihi.

P.S.

Do you need an English translation for this blog post? Here's the English version for you.